غالبا در جوامعی که مردم افکار مذهبی دارند، وقتی که دستگاه‌های جبار می‌خواهند خودشان را توجیه کنند، جبرگرا می‌شوند؛ یعنی همه چیز را مستند به خدا می‌کنند، کار خدا بود که این جور شد، اگر مصلحت نبود که این جور نمی‌شد، خدا خودش نمی‌گذاشت که این جور بشود!
اینکه آنچه هست همان است که باید باشد و آنچه نیست همان است که نباید باشد، خودش یک منطق است؛ منطق جبرگرایی. منطق ابن زیاد است که وقتی مواجه می‌شود با زینب سلام الله علیها، فورا مسئله خدا را مطرح می‌کند که الحمدلله الذی فضحکم و قتلکم و اکذب احدوثتکم!
این جمله‌ها خیلی معنا دارد؛ خدا را شکر، این خدا بود که شما را کشت، این خداخواهی بود، عجب فتنه‌ای برای مسلمین درست کرده بودید، شکر خدا را که شما را کشت، شکر خدا را که شما را رسوا کرد!
رسوایی در منطق او چیست؟
در منطق او هر کس که به حسب ظاهر در جبهه نظامی شکست بخورد، دیگر رسوا شده و قضیه تمام شده است؛ اگر او به حق می‌بود که در جبهه نظامی غالب می‌شد!
و اکذب احدوثتکم، یعنی مغلوب شدن شما دلیل بر این است که حرفتان دروغ بود!
حماسه حسینی 1 / شهید استاد مرتضی مطهری
