به سیاق سابق در صدای میانه از ترکی صحبت می کنیم و دهمین و آخرین جلسه را اختصاص داده ام به نظر 10 نفر از بزرگان غیرترک در مورد زبان ترکی. سخن را مزین می کنم به حدیث زیبایی از پیامبر اعظم محمد مصطفی (سلام خداوند بر او و خاندانش باد) که درباره زبان ترکی و قوم ترک سخن زیبایی فرموده اند.
دیدگاه اول: پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی (ص)
"تعلموا لسان الترک فان لهم ملکا طوالا".
یعنی زبان ترکی را یاد بگیرید چراکه ترکان حکومت درازی خواهند داشت.
دیدگاه دوم: من مولر (Man Muller)
"زمانیکه ما زبان ترکی را با دقت و موشکافانه می آموزیم با معجزه ای روبرو می شویم که خرد انسانی در عرصه زبان آنرا آفریده است".
دیدگاه سوم: هرمن ومبری (Herman Vambery)
"جایگاه زبان ترکی از نظر زیبایی و کمال ، بالاتر از زبان عربی است".
هرمن ومبری باز می گوید: "گویا زبان ترکی از طرف زبانشناسان زبده ای ساخته و پرداخته شده سپس جهت استفاده در اختیار آنان قرار گرفته است. ابزار گرامری زبان ترکی چنان منظم و قانونمند، چنان کامل میباشد که این تصور را به ذهن متبادر می نماید که شاید بنا به رهنمود یک فرهنگستان، از سوی زبانشناسان خبره ساخته و پرداخته جهت استفاده ارائه شده باشد".
و باز همین ترکی پژوه است که در قرن نوزده وامبری منطقه پراکندگی زبان ترکی را در اثناء سفرش دیده و می گوید: "در صورتی که فردی از بالکان تا منچوری سفر کند ، اگر زبان ترکی را بداند این مسافرت را به راحت ترین صورت انجام خواهد داد؛ چون که در این جغرافیا رایجترین زبان ، زبان ترکی است".
دیدگاه چهارم: خانم نیکیتا هایدن زبانشناس نامی آلمانی و عضو مؤسسه اروپائی یوروتوم
"انسان در آنزمان قادر به خلق چنین زبانی نبوده ، یا موجودات فضائی این زبان را خلق کرده اند و یا خداوند به پیامبران خود ، این عالیترین کلام ارتباطی را هدیه کرده است".
دیدگاه پنجم: جان پری (John Perry)، مورخ نامی
"همانگونه که زبان عربی بعنوان زبان مبلغین اسلام تأثیر زیادی روی فارسی داشته است، پس تعجب آور نیست که زبان ترکی بعنوان زبان مبلغین شیعه ، تأثیر ژرفی در فارسی داشته باشد".
دیدگاه ششم: گزارش سال 2002 مؤسسه A.M.T تحت مدیریت برجسته ترین زبانشناسان اروپا و آمریکا
20% واژگان انگلیسی ، 40% واژگان ایتالیائی ، 17% واژگان آلمانی و 10% از واژگان فرانسوی از زبان ترکی برگرفته شده اند.
دیدگاه هفتم: علی پاشا صالح حقوقدان و نویسنده نامی کرد زبان
"طایفه‌هایی که مدنیت سومرها و هیت‌ها را بوجود آورده‌اند، ترک بوده‌اند و اولین زبانی که بشریت به آن تکلم کرده، ترکی بوده است و بسیاری از ریشه‌های کلمات زبانهای دنیا ، ترکی است"
دیدگاه هشتم: آبرت سورل (Albert Sorel)، مورخ فرانسوی
در دنیا دو مجهول وجود دارد. یکی قطب ها ، دیگری ترک ها.
دیدگاه نهم: فریتز هومل، سومر شناس آلمانی
هومل ابتدا زبان سومری را از زبانهای آلتایی شمرد و در 1884 با قیاس لغات سومری و ترکی موفق شد با کمک 350 لغت اصیل ترکی موجود در سومری، جملات باقی مانده از سومریان را ترجمه کند و ادعا کند که: شاخه ای از اجداد باستانی اقوام ترک در 7000 سال پیش از وطن خود واقع در اسیای مرکزی حرکت کرده و به بین النهرین آمده و سومریان را پدید آورده اند. آثار بازمانده از زبان سومری نشان میدهند که زبان ترکی در آن هزاره وجود داشته است.
دیدگاه دهم: هرودوت مورخ یونانی در 2500 سال قبل
هزار سال پیش از هرودت، یعنی 3500 سال پیش، ساسپرها در اطراف رود ارس می‌زیستند. آنها ترک زبان بوده اند.
سلسله مباحث ترکی هنر است:
ترکی هنر است (10) : دیدگاه بزرگان در مورد جایگاه زبان ترکی ترکی هنر است (9) : برای اینکه ترکی را درست صحبت کنیم این 10 نکته را رعایت کنیم ترکی هنر است (8) : قواعدی در گویش محاوره ای آذربایجان ترکی هنر است (7) : عجایب اسم و صفت در ترکی ترکی هنر است (6) : گستردگی و تنوع زمان در ترکی ترکی هنر است (5) : اعجازی به نام فعل ترکی هنر است (4): مکعب اسرارآمیز آوایی و راز هارمونیک بودن زبان ترکی ترکی هنر است (3): آیا زبان ترکی تک هجایی است؟! ترکی هنر است (2) : پسوند "مه" و نفوذ آن در زبان فارسی ترکی هنر است (1) : گؤز در ترکی
